Samobójstwa w okresie późnej dorosłości
Samobójstwa
w okresie późnej dorosłości
Problematyka samobójstw jest poruszana w wielu miejscach. Dużo mówi się o
czynach samobójczych wśród młodych, tymczasem statystycznie więcej samobójstw
popełniają osoby w wieku podeszłym. Mówi się, że osoby powyżej 65. roku życia
stanowią ok. 25% wszystkich samobójstw na całym świecie. Statystyka samobójstw
z 2004 roku w Polsce pokazuje, że aż 19% stanowią osoby powyżej 65. roku życia,
natomiast 18,8% powyżej 75. roku życia i wciąż wskazuje się wzrost w tej grupie
wiekowej.
Szczególnie istotne czynniki ryzyka suicydalnego, zwłaszcza w grupie osób
w wieku podeszłym można podzielić na kilka grup:
a)
czynniki
fizyczne – choroby przewlekłe, niepełnosprawność
b)
czynniki
psychiczne – głównie depresja, stres, otępienie, uzależnienia
c)
czynniki
społeczne – brak wsparcia, izolacja, spadek statusu społecznego, osamotnienie
d)
czynniki
rodzinne – osłabienie więzi rodzinnych, przemoc, śmierć współmałżonka
e)
czynniki
ekonomiczne - pogorszenie statusu
materialnego, utrata niezależności materialnej
Ważnymi czynnikami jest tutaj również płeć (wykazano, że w grupie ryzyka
są głównie mężczyźni), wcześniejsze doświadczenia jak np. wcześniejsze próby
samobójcze lub plany albo żałoba – warto tutaj jednak wspomnieć, że naprawdę
mały odsetek ludzi starszych podejmowało wcześniej próby samobójcze, ale tym
samym ok. 90% samobójców w wieku podeszłym miało rozpoznawalne zaburzenia
psychiczne. Głównie depresję, która wciąż jest palącym problemem w środowisku
psychogeriatrii, a co ważniejsze stany depresji nasilają się wraz
z wiekiem.
Problem ten niestety często jest ignorowany, ponieważ starzenie się, wymusza na
nas swoisty bilans życia a on często konfrontuje nas między innymi z naszymi
lękami. Dlatego stany depresyjne w późnej dorosłości często są uważane za normę
i tym samym często można nie dostrzec ciężkiej depresji klinicznej u osoby
starszej.
Warto tutaj również wspomnieć, że ze względu na specyficzną sytuację
społeczną bądź osobistą możemy wyróżnić następujące rodzaje samobójstw:
a)
samobójstwo
egoistyczne – wskutek izolacji i
osamotnienia
b)
samobójstwo
fatalistyczne – często wiążące się z chorobą przewlekłą czy niedostatkiem,
niezaspokojeniem potrzeb, starsza osoba ma przekonanie, że jej los już się nie
poprawi
c)
samobójstwo
altruistyczne – w rozumieniu osoby starszej jest ona ciężarem dla rodziny (bo
np. nie jest samodzielna) dlatego uważa, że jej śmierć będzie dla wszystkich
dużą ulgą
d)
samobójstwo
protestujące – problem z pogodzeniem się z następstwami starości, może się
również wiązać ze strachem przed zamknięciem w placówkach opiekuńczych
e)
samobójstwo
wyprzedzające – występuje w przypadku, gdy osoba będąca świadkiem śmierci
bliskiej osoby, nie chce znaleźć się w podobnej sytuacji, boi się cierpienia.
Zdecydowana większość osób starszych zazwyczaj doświadcza większości
czynników ryzyka. Na ich większość możemy nic zaradzić. Warto jednak
uświadamiać innych o problemach seniorów. Uwrażliwione społeczeństwo zawracało
by większą uwagę na niektóre niepokojące symptomy i tym samym można by w porę
zareagować. Warto też otaczać szczególną opieką osoby w podeszłym wieku, które
miały już próbę samobójczą czy potrzebujące naszej szczególnej opieki (chore, osamotnione).
Samobójstwo wśród seniorów to trudny temat, ale bardzo istotny.
Bibliografia:
1.
Baumann,
K. (2008). Problem aktów samobójczych wśród osób w starszym wieku. Gerontologia
Polska, tom 16, nr 2, 80-88.
2.
Fabiś, A. (2015). Zachowania patologiczne w starości i wobec osób
starszych. Autodestrukcja – samobójstwa w starości. W: A. Fabiś, J.K.
Wawrzyniak, A. Chabior, Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontologii
społecznej (s. 308- 314). Kraków: Wydawnictwo Impuls.
3.
Manthorpe,
J., Iliffe, S. (2010). Depresja wieku
podeszłego (s. 96- 117). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
4.
Sękowski, M. (2014). Psychodynamiczna psychoterapia osób w drugiej
połowie życia. Psychoterapia, 1(168), 77-91.
mgr Anna Krysztofowicz -
Absolwentka psychologii Uniwersytetu SWPS w Katowicach. Zajmuje się warsztatami
z filmoterapii dla dzieci i młodzieży. Szkoli się w diagnozie zaburzeń
osobowości. Zainteresowania naukowe to przede wszystkim psychoanaliza,
psychologia transportu (głównie badań związanych z kierowcami jednośladów) oraz
psychologia wieku późnej dorosłości w szczególności depresja osób starszych
oraz przemoc względem osób w wieku podeszłym.
0 komentarze